Tercüme eden/Translated by: Canberk Aygün
“Otomobil ortak kullanımı” hizmeti veren bir servis görünümünde, fakat tartışmalı bir kurumsal işveren olan Uber, son dönemde yerel taksi tekellerinin uygulanmasını engelleyen Greyball programı hakkında yeni haberlerle daha fazla tartışmaya neden oldu. Greyball muhtemel yerel hükümet görevlilerinin veritabanını tutan bir program. Bu veritabanında, hükümet binalarının yakınında Uber uygulamasını sıkça açıp kapatan, kurumsal kredi kartlarını kullanan veya gizli operasyonlar için toplu olarak satın alınmaya eğilimli ucuz telefon markalarını kullanan kullanıcılar bulunuyor. Hangi kullanıcıların hükümet görevlileri olduğunu belirledikten sonra, Greyball bu gruba, içinde sahte sürücülerin bulunduğu uygulamanın kukla sürümünü gönderiyor.
Buraya kadar her şey yolunda. Yerel taksi tekellerinin alt edilmesi gerekir; onlar rekabeti sınırlamanın bir yolu olup bu tür lisanslara sahip şirketler için tekel kârlarını garantiye almaktadır. Taksi lisansları, sıradan insanların para kazanmak için kendi araçlarıyla insan nakliyesi yapmasını önlemek için yıllardır kullanılmaktadır. Lisanslamanın zararlı etkileri olmasa, bu aktivite, serbest meslekten elde edilen düşük maliyetli, ek bir gelir kaynağı olurdu. Taşımacılık hizmetleri, lisanslı taksi şirketleri ile sınırlı olduğu için, yasal yollarla insanları dolaşmaktan para kazanmanın tek yolu, kapitalist bir işverene göre belirlenen ücret karşılığında işe alınmaktır.
Sorun şu ki Uber başka bir işveren. Bu, yalnızca, atlatılması gereken başka bir tekel. Uber, tescilli uygulamasının sahipliğini kabul ettirmek, sürücülere fiili çalışanlar olarak davranmak ve sürücülerin kazançlarının büyük bir yüzdesini azaltmak için “fikri mülkiyet” yasasını kullanmaktadır.
Sürücülerin ve yolcuların Uber uygulamasını jailbreak yapıp kendilerinin sahip olduğu gerçek bir (yani açık kaynaklı, P2P ve kooperatif) yolculuk paylaşımı hizmeti oluşturmaları ve bu servisten tüm gelirleri elde etmelerinin zamanı geldi. İdeal olarak, bu hizmetin Uber ile interaktif hale gelip yolcuların ve sürücülerin bulunduğu veri tabanını korsan olarak ele geçirmesi gerekir. İronik olarak, Uber kazara da olsa kendi tekelini nasıl atlatacağına dair bir model sağladı.
Kullanıcılara ait olan ve onlar tarafından kontrol edilebilen, Uber’in açık kaynak kodlu, korsan versiyonu – Uber gibi yerel taksi lisansı alanındaki tekellerin uygulanmasını engellemek için Greyball gibi bir şey kullanabilir. Bu aynı zamanda, Uber’in kendi sahiplik haklarını tescilli duvar-bahçe platformu üzerinde kabul ettirme girişimlerini geçiştirebilir.
Geleneksel taksi sistemleri ve Uber’in tescilli platformu birbirleriyle rekabet edebilir, ancak bunlar sadece aynı şeyin iki farklı versiyonudur: rekabeti sınırlamak için devlet gücünün kullanılması, kârların garantiye alınması ve sıradan insanları kendileri yerine kapitalistler için çalışmaya zorlanması. Uber’in bu örneğini takip edip sadece eski taksi tekellerini değil, Uber’i de yok etmek için özgür yazılım kullanmanın zamanı geldi.
